එහිදී සෞඛ්‍ය වෛද්‍ය නිලධාරි කොට්ඨාස දෙකක් තෝරා ගෙන මේ ව්‍යාපෘතිය ක්‍රියාත්මක කිරීමට යි නියමිත. නුගේගොඩ සෞඛ්‍ය වෛද්‍ය නිලධාරී කොට්ඨාසය සහ කොළඹ නගර සභාවට අයත් දෙමටගොඩ ප්‍රදේශයේ පිහිටි ඪ්1 නම් වූ කොට්ඨාසය මීට අයත් වෙනවා.
මේ වන විට වොල්බැකියා ශරීරගත වූ මදුරුවන් මුදා හරින ලොව අංක එකේ නගරය වන්නේ ඕස්ට්‍රේලියාවේ කේන්ස්ය. වසර අටක් තිස්සේ එම ප්‍රදේශයේ ඩෙංගු රෝගය ව්‍යාප්ත වී නොමැත. ඉන්දුනිසියාවේ යෝග්‍යකර්තාහි කළ අත්හදා බැලීමේ ප්‍රතිඵලවලින් පෙන්නුම් කර ඇත්තේ, කලින් අත්හදා බැලීම් නොකළ ප්‍රදේශයකට සාපේක්ෂ ව වොල්බැකියා රැගෙන යන මදුරුවන් මුදා හරින ප්‍රදේශවල 76%ක රෝග ව්‍යාප්තියේ අඩුවක් ඇති බව. ඕස්ට්‍රේලියාවේ මොනෑෂ් විශ්වවිද්‍යාලයේ පර්යේෂණවලට අනුව මේ ලෝක මදුරු මර්දන වැඩසටහන රටවල් 12ක මිලියන 4. 4ක ජනතාවක් ඉලක්ක කර ගනිමින් ක්‍රියාත්මක වෙනවා. එය වසර 2023 වන විට ලොව පුරා මිලියන 100ක ජනගහනයක් ඉලක්ක කරගෙන ව්‍යාප්ත කිරීම යි අපේක්ෂාව.
ශ්‍රී ලංකාවේ මේ වැඩසටහන ක්‍රියාත්මක කිරීමේ දී ඩෙංගු මදුරු බිත්තර මෙරටින් ඕස්ට්‍රේලියාවට ගෙන ගොස් බැක්ටීරියාව ඇතුළු කිරීමෙන් පසු නැවත එම බිත්තර මෙරටට ගෙනැවිත් මදුරුවන් පරිසරයට මුදා හැරීම ඉදිරි සති කිහිපය තුළ ක්‍රියාත්මක වනු ඇති. ඕස්ට්‍රේලියාවේ පවතින තාක්ෂණය මෙරට නොපැවතීම හේතුවෙනු යි මෙසේ බිත්තර එරටට ගෙන යෑම සිදු කරන්නේ. බැක්ටීරියාව ඇතුළු කළ මදුරුවන් සති 12ක 20ක කාලයක් ගතවීමෙන් අනතුරුව යි නිදහස් කරන්නේ. කාලයක් ගත වන විට වොල්බැකියා බැක්ටීරියාව ශරීරගත වූ මදුරුවන්ගේ ගහණය ඉහළ යෑමෙන් ඩෙංගු වෛරසය තිබෙන මදුරුවන් පරිසරය තුළ නැතිව යෑමක් සිදු වෙනවා. ඕස්ට්‍රේලියාව, වියට්නාමය, බ්‍රසීලය, කොළොම්බියාව ඇතුළු රටවල් 12ක මේ ක්‍රමවේදය අනුගමනය කරනවා. මේ ව්‍යාපෘතියට මූල්‍යාධාර සහ රසායනාගාර පහසුකම් මෙරටට හිමිවන්නේ ඕස්ට්‍රේලියානු රජයෙන්.
2019 වර්ෂයේ නොවැම්බර් මස අවසන් වන විට මෙරටින් වාර්තා වූ ඩෙංගු රෝගීන් සංඛ්‍යාව 80,000 ක් බව යි ජාතික ඩෙංගු මර්ධන ඒකකය සඳහන් කරන්නේ. එහෙත් මිය ගිය ගණන පුද්ගලයන් 100කට අඩුවීමකු යි පෙන්නුම් කරන්නේ. 2017 වර්ෂයට සාපේක්ෂව ඩෙංගු රෝගීන් ප්‍රමාණයෙන් අඩු සංඛ්‍යාවක් වුව ද 2018 වර්ෂයට සාපේක්ෂව ඉහළ අගයක් පෙන්නුම් කරනවා. 2017 වර්ෂය තුළ වාර්තා වූ ඩෙංගු රෝගීන් ගණන 1,86,101 ලෙස යි සඳහන් වන්නේ. එහෙත් 2018 වර්ෂය වන විට 51,659 දක්වා පහත වැටිණි. මේ වසරේ ඩෙංගු රෝගය නැවතත් හිස ඔසවා තිබෙනවා.
ඩෙංගු රෝගය වෛරස් කාණ්ඩ 4කින් පවතිනවා. එක් පුද්ගලයකුට 4 වතාවක් ඩෙංගු වැළඳිය හැකි වන්නේ එබැවින්. මේ වන විට මෙරට වාර්තා වන්නේ 3වැනි කාණ්ඩයේ ඩෙංගු වෛරසය. 2017 වර්ෂයේදී 2 වැනි කාණ්ඩයේ ඩෙංගු වෛරසය මෙරට තුළ ව්‍යාප්ත වුණා. ඊට පෙර ලංකාවේ ව්‍යාප්ත වූයේ 1 වැනි සහ 4 වැනි කාණ්ඩයේ ඩෙංගු වෛරසය. මේ ඩෙංගු වෛරසය රැගෙන යන වාහකයන් වන්නේ ඊඩිස් ඊජිප්ටයි සහ ඊඩිස් ඇල්බොපික්ටස් යන වර්ගයේ මදුරුවන්. තවත් මදුරු වර්ග 47ක් සිටින නමුත් එම මදුරුවන් ඩෙංගු වෛරසය රැගෙන යන්නේ නැහැ. ඩෙංගු වෛරසයේ වාහක මදුරුවන් පාලනය කළහොත් ඩෙංගු රෝගය මැඬ පැවැත්විය හැකි බව යි ඩෙංගු මර්දන ඒකකය සඳහන් කරන්නේ.
මේ බැක්ටීරියාව ඩෙංගු මදුරු බිත්තරවලට ඇතුළු කළ පසු වොල්බැකියා බැක්ටීරියාව ශරීරගත වුණු මදුරුවන් බිහි වෙනවා. වොල්බැකියා ශරීරගත වූ මදුරුවන්ට ඩෙංගු වෛරසය ව්‍යාප්ත කිරීමට හැකියාවක් පවතින්නේ නැහැ. ඩෙංගු මදුරුවාගේ ආයු කාලය කෙටි වන බවත් පර්යේෂණ මඟින් හඳුනාගෙන තිබෙනවා. මේ හේතුවෙන් වෛරසය පැතිරෙන්න තිබෙන හැකියාව නැති වෙනවා.
මේ බැක්ටීරියාව ශරීරගත වූ මදුරුවන්ගේ ඩෙංගු වෛරසය වර්ධනය වෙන්නේ නැහැ. ඒ තුළින් ඩෙංගු මර්දනය කිරීමට යි ඩෙංගු මර්දන ඒකකය බලාපොරොත්තු වන්නේ. ඕස්ට්‍රේලියාව 100%කින් ම ඩෙංගු පාලනය කර තිබෙන්නේ මේ බැක්ටීරියාව මදුරු බිත්තරවලට ඇතුළු කිරීම තුළින් වොල්බැකියා බැක්ටීරියා සහිත ඩෙංගු මදුරුවන් ඇති කිරීමෙන්. සාමාන්‍යයෙන් මදුරුවන්ගේ ආයු කාලය දින 120 - 150ක්. ඩෙංගු වෛරස් වාහක මදුරුවන් මාස 4කින් 5කින් මිය ගිය පසු වොල්බැකියා බැක්ටීරියා ශරීරගත වූ මදුරුවන් බිහි වන්නේ. ඒ නිසා අපට අවුරුද්දක් වැනි කෙටි කාලයකින් ඩෙංගු පාලනය කිරීමට හැකියාවක් පවතින බව යි ජාතික ඩෙංගු මර්දන ඒකකය සඳහන් කරන්නේ.
මනෝජා සමරනායක
