අන්ධ හෝ දෘශ්‍යාබාධිත පුද්ගලයින් හා සම්බන්ධ සංකේතයක් බවට සුදු සැරයටිය පත්ව ඇත. සමහර පුද්ගලයින්ට පෙනීම අවම විය හැකි නමුත්සුදු සැරයටියක් රැගෙන යාම අවශ්‍ය වේ. දෘශ්‍යාබාධිත පුද්ගලයින්ගේ සාම්ප්‍රදායික සැරයටි කලින් හඳුන්වනු ලැබුවේ හුවර් සැරයටිය යනුවෙනි. ඒ වෛද්‍ය රිචඩ් හුවර් විසින් එය මූලික වශයෙන් සංචලන මෙවලමක් ලෙස නිර්මාණය කළ පසුවය.
1921 දී බ්‍රිස්ටල්හි ඉංග්‍රීසි ඡායාරූප ශිල්පියෙකු වන ජේම්ස් බිග්ස් හදිසි අනතුරකින් ඇස් පෙනීම නැති කර ගත් අතර ඔහුගේ ඇවිදීමේ සැරයටිය සුදු පැහැයෙන් පින්තාරු කර එය වාහන ගමනාගමනයට සහ පාරේ අනෙක් සියල්ලන්ටම වඩාත් දෘශ්‍යමාන වන්නට විය. 1931 දී ප්‍රංශය අන්ධ අය සඳහා ජාතික සුදු සැරයටි ව්‍යාපාරයක් දියත් කළ අතර පසුව ඇමරිකා එක්සත් ජනපදය 1964 සිට ලොව පුරා ජාතික සැමරුම සඳහා සුදු සැරයටි ආරක්ෂිත දිනය ලෙස දිනයක් වෙන් කරනු ලැබුවේ සුදු සුදු සැරයටිය අන්ධභාවයේ සහ
ස්වාධීනත්වයේ මෙවලමක් මෙන්ම වැදගත් සංකේතයක් ලෙස සැමරීම සඳහා ය. අන්තර්ජාතික සුදු සැරයටි දිනය යනු මිනිසුන්ගේ ජයග්‍රහණ සැමරීමේ දිනයකි. අන්ධ හෝ අඩු පෙනුමක් ඇති අය හට සුදු සැරයටිය යනු අන්ධභාවය සහ ස්වාධීනත්වයේ මෙවලමකි. මේ දිනය නිමිත්තෙන් ශ්‍රී ලංකාවේ උත්සව කිහිපයක් ද පැවැත්වේ.
ඔබ කවදා හෝ අන්ධ පුද්ගලයෙකුට උදව් කර තිබේද? නැතහොත් උදව් උපකාර කිරීමට සිතුවත් ඒ ගැන දැන ගන්නේ කෙසේද? යන්න ගැටලුවකි. නමුත් දෘශ්‍යාබාධිත අයට ආරක්ෂිත පරිසරයක් සැපයීම හා ප්‍රවර්ධනය කිරීම පෙනීම ලත් අප සැමගේ වගකීම ද වන්නේය.
සාම්ප්‍රදායික සුදු සැරයටි වශයෙන් නිර්මාණය කර ඇත්තේ පරිශීලකයාගේ මාවතේ ඇති වස්තූන් හඳුනා ගැනීමේ සංචලන මෙවලමක් ලෙස වුව ද, අන්ධ අය එය සලකන්නේ ඔවුන්ගේ ශරීරයේ දිගුවක් ලෙස ය. එය පරිශීලකයා දෘශ්‍යාබාධිත බවට අන් අයට දෙන පණිවිඩයකි. උදාහරණයක් ලෙස, ඔබ වාහනයක සිට සුදු සැරයටියක් ඇති අයෙකු දුටුවහොත්, සුදු සැරයටිය භාවිතා කරන්නා කුමක් කිරීමට අදහස් කරන්නේ ද යන්න පැහැදිලි වන තෙක් වේගය අඩු කිරීම සුදුසුය.
එනම්, අපි අන්ධ පුද්ගලයෙකු දුටු සෑම අවස්ථාවකම අපගේ පළමු සහජ බුද්ධිය වන්නේ පිටතට පැන, ඔහු හෝ ඇය අතින් අල්ලාගෙන ඔහුට සහාය වීමයි. ඕස්ට්‍රේලියාවේ මෑතක දී කරන ලද සමීක්ෂණයකින් හෙළි වී ඇත්තේසුදු සැරයටි භාවිතා කරන පුද්ගලයින්ගෙන් තුනෙන් දෙකක් අනපේක්ෂිත ලෙස මහජන සාමාජිකයෙකු විසින් හසුරුවා ඇති බවත්, එය කාලෝචිත මාතෘකාවක් සහ ජාත්‍යන්තර සුදු සැරයටි දිනය පිළිබඳ අවධානය යොමු කරවන මෙවලමක් බවත්ය.
නිව් සවුත් වේල්ස් / ඕස්ට්‍රේලියානු අගනුවර වන මාර්ගෝපදේශක සුනඛයන් විසින් මෙහෙයවන ලද සමීක්ෂණයෙන් හෙළි වී ඇත්තේ සුදු සැරයටි භාවිතා කරන පුද්ගලයින්ගෙන් සියයට 64 ක් පළමුවෙන් අවසරයකින් තොරව පෙනීම ඇති පුද්ගලයෙකු විසින් අල්ලාගෙන හෝ හසුරුවා ඇති බවයි.
සුදු සැරයටියක් ඇති පුද්ගලයෙකුව පොදු ප්‍රවාහන සේවයට හෝ පාර හරහා එහාට මෙහාට ගෙන යාමෙන් - ඔවුන්ගේ කැමැත්තෙන් හෝ පූර්ව අනු දැනුමකින් තොරව ඔබට ඔවුන්ව නොමඟ යැවීමට හෝ මාර්ගයක් අනුගමනය කිරීමට ඔවුන් භාවිතා කරන සාන්ද්‍රණය බිඳ දැමීමට හැකිය. මේ අනුව ඔබට කළ හැකි වඩාත්ම ආචාරශීලී, සරල, සුදුසුම ඵලලදායී හා ප්‍රයෝජනවත් දෙය වන්නේ සුදු සැරයටි භාවිතා කරන පුද්ගලයෙකුට උදව් කිරීමට උත්සාහ කිරීමට පෙර ඔවුන්ට උපකාර අවශ්‍ය දැයි කෙලින්ම විමසිමයි. මහජනතාවට ඔවුන්ට සහාය විය හැකි වඩාත් සුදුසුම ක්‍රමය වන්නේ ද මෙයයි.
අන්ධ හෝ අඩු පෙනුමක් ඇති පුද්ගලයින් වෙන කිසිවෙකුට වඩා වෙනස් නොවන බව අප මතක තබා ගත යුතුය. මක්නිසාද යත්, ඔවුන් හට ක්‍රියාශීලී හා ස්වාධීන වීමට අවශ්‍ය වන අතර ඔවුන්ගේ වටපිටාව ලබා දිය යුතු දේ ද නිරන්තරයෙන් අත්විඳිය යුතුය. අන්ධ හෝ අඩු පෙනුමක් ඇති බොහෝ පුද්ගලයින් සඳහා, ඔවුන්ගේ සුදු සැරයටිය මඟින් ඔවුන්ට එලෙස ජීවිතය අත්විඳීමට ඉඩ දෙයි.
එබැවින් අප රිය පැදවීමේදී හෝ ඇවිදින විට, සියලු පදිකයින්ට ඔවුන්ව දැකීමට නොහැකි බවත්, සුදු සැරයටි ගැන සොයා බලා ඒ අනුව ක්‍රියා කළ නොහැකි බවත් මතක තබා ගත යුතු වේ. වෙනත් බොහෝ රටවල, මඟ පෙන්වන සුනඛයන් අන්ධයන්ට උපකාර කිරීම දැකිය හැකිය. නමුත් මෙහි එය සිදු නොවේ. මන්ද මාර්ගෝපදේශක සුනඛයන් ප්‍රභවයට හා පුහුණු කිරීමට අතිශයින් මිල අධික වන බැවිනි.
කෙසේ වෙතත්, විද්‍යාව හා තාක්‍ෂණය ඔවුන්ගේ මාර්ගයට පිවිසෙන්නේ නම්, අන්ධභාවය අතීතයට අයත් දෙයක් විය හැකිය. අන්ධ අයට හැඩතල සහ ආකෘති හඳුනා ගැනීමට උපකාර වන නවීන තාක්ෂණයෙන් අනුන වූ “කෘතිම ඇස්” නිෂ්පාදනයට බොහෝ රටවල උත්සුක විඅත. එහි මූලික වශයෙන් ස්වභාවික ඇසක ක්‍රියාකාරිත්වයට සමාන වන මොළයට සම්බන්ධ වන රැහැන්ගත කැමරාවක් ඇත. අනාගතයේ දී එය ලොව පුරා අන්ධ සහ මද පෙනීම ඇති අයවලුන්ට සුබවාදී ක්‍රියා පටිපාටියක් වනු ඇත. නමුත් එතෙක්, අන්ධභාවය වැළැක්වීම සඳහා අප විසින් කළ හැකි සෑම දෙයක්ම කළ යුතු අතර අනුකම්පාව පසෙක ලා ස්වෝත්සාහයෙන් නැගිටීම උදෙසා දෘශ්‍යාබාධිත පුද්ගලයින්ට ‘ඉදිරියට යාමට’ වැඩි අවස්ථාවන් ලබා දීම සහ ඔවුන්ව රැක බලාගැනීම අප කාගේත් වගකීම වන්නේය. මක්නිසාද යත් ඔවුන් සමාජයේම කොටසක් වන බැවිනි.
සටහන- කසුන්මලී ජයසේකර
