මේ දින වල සෞරග්‍රහ මණ්ඩලයේ දීප්තිමත්ම ග්‍රහලෝක තුන වන බ්‍රහස්පති, සෙනසුරු සහ සිකුරු හිරු බැස යෑමෙන් පසු බටහිර අහසේ එක පෙලට සිටින සේ දැක බලා ගැනීමට අපට අවස්ථාව ලැබෙන අතර, වසර 580 කට පසු සිදු වන දීර්ඝතම අර්ධ චන්ද්‍රග්‍රහණය නොවැම්බර් 19 වන දින සිදුවනු ඇති බව කොළඹ විශ්වවිද්‍යාලයේ භෞතික විද්‍යා අංශයේ තාරකා විද්‍යා හා අභ්‍යවකාශ විද්‍යා ඒකකයේ අධ්‍යක්ෂ මහාචාර්ය චන්දන ජයරත්න මහතා පැවසීය.

ඉන්දියාවේ නැඟෙනහිර ප්‍රදේශය ඇතුළු ඇමරිකාව, උතුරු යුරෝපය, නැගෙනහිර ආසියාව, ඔස්ට්‍රේලියාව, පැසිෆික් කලාපයේ රටවල් ඇතුළු ලෝකයේ විශාල ප්‍රදේශයකට මෙම චන්ද්‍රග්‍රහණය දිස්වුවත් ශ්‍රී ලංකාවට එය දිස්නොවේ. අර්ධ චන්ද්‍රග්‍රහණ අවධියේ සම්පූර්ණ කාලය පැය 3 විනාඩි 28 කි. චන්ද්‍රග්‍රහණය ශ්‍රී ලංකා සම්මත වේලාවෙන් පෙරවරු 11.32 ට ආරම්භ වී පස්වරු 5.33 ට අවසන් වේ. සම්පූර්ණ කාලය පැය 6 යි මිනිත්තු 1 ක් වන දීර්ඝ කාලයකි. මෙසේ දීර්ඝ කාලීනව පැවතීමට හේතුව වන්නේ චන්ද්‍රයා එහි ඉලිප්සීය කක්ෂයේ පෘථිවියේ සිට ඇති දුරම ස්ථානයේ පිහිටි විටෙකදී චන්ද්‍රයාගේ කක්ෂීය වේගය අවම වන හෙයින් එම අවස්ථාවක දී මෙමෙ ග්‍රහණය සිදු වීමයි.

සාමාන්‍යයෙන් සති දෙකක පරතරයක් ඇතිව එක දිගට ග්‍රහණ දෙකක් ඇතිවේ. ඒ අනුව දින 14කට පසු දෙසැම්බර් 4 වැනි දින පෙරවරු 10.59 ට ආරම්භ වී පස්වරු 3.07 ට අවසන් වන පූර්ණ සූර්යග්‍රහණයක් ද සිදුවනු ඇත. මෙම සූර්යග්‍රහණය ද ශ්‍රී ලංකාවට නොපෙනෙන අතර ඇන්ටාක්ටිකාවට, දකුණු අප්‍රිකාව සහ නැමීබියාවේ ප්‍රදේශ කීපයකට පමණක් දිස්වනු ඇත.

මේ දිනවල ශ්‍රී ලංකාවට දර්ශනය වන ග්‍රහණ ඉතා විරලව පවතී. 2022 වසරේ ශ්‍රී ලංකාවට ග්‍රහණ දෙකක් පමණක් දිස්වනු ඇත. ඒ ඔක්තෝබර් 25 වැනිදා අර්ධ සූර්යග්‍රහණයක් සහ නොවැම්බර් 8 වැනිදා අර්ධ චන්ද්‍රග්‍රහණයක් වශයෙන් බව මහාචාර්ය චන්දන ජයරත්න මහතා පැවසීය.